Dünya değişiyor. Filmler, diziler, sesli kitaplar bir hayli yaygınlaşmışken basılı kitap okuma oranları ülkeden ülkeye farklı gösteriyor. Sahi, hangi ülke güncel olarak neleri okuyor? Klasikler hala popüler mi? Yazarlar kendi ülkelerinde yazar kimlikleri ile değer görüyor mu?Mürekkep Söyleşiler’in yeni röportaj serisinde Almanya, Hollanda ve İtalya’ya uzanıp kafamızdaki sorulara cevap arayacağız. İlk ülkemiz Almanya, ilk konuğumuz ise Rebekka Endler oldu. Sırada ise İtalya var. İtalyan yazarlar Cristina Bellemo ve Devis Bellucci bu söyleşimizin iki önemli konuğu oldu.Cristina Bellemo, küçük bir kasabada doğdu ve büyüdü, ancak hayal gücü her zaman sayfaların ötesine, yeni dünyalara gitmeyi sevdi. Üniversitede eski Yunanca bölümünden mezun oldu, böylece kelimelere olan sevgisini geliştirebildi. Gazetecilik kariyeri yirmi beş yılı aştı ve çeşitli gazetelerle işbirliği yaptı. Trieste'deki Burlo Garofolo Hastanesinin Cerrahi Çocuklar Derneği ABC'nin bülteni olan L'Abbecedario'nun baş editörüdür. Çeşitli yayınevleri ile yayınları bulunmaktadır. Kitapları dünya çapında yaklaşık yirmi ülkeye çevrildi. 2021 yılında en iyi İtalyan çocuk yazarı olarak Andersen Ödülü'ne layık görüldü. Laboratuvarının bulunduğu Bassano del Grappa'da, Brenta nehrinden birkaç adım ötede yaşamaktadır. Massimiliano ile evli ve Cecilia ile Sebastiano'nun annesidir. Yapmayı en çok sevdiği şeyi iş olarak adlandırıyor: hikayeleri yazarak kalıcılaştırmak ve böylece onları paylaşabilmek.Devis Bellucci, Modena ve Reggio Emilia Üniversitesi'nden fizik diploması ve fizik doktorası almış olup hala aynı üniversitede Malzeme Bilimi ve Teknolojisi alanında araştırmacı olarak çalışmaktadır. Araştırmaları otomotiv uygulamaları için kompozit malzemeler ve protez, doku mühendisliği ve rejeneratif tıp için biyomalzemeler üzerine odaklanmaktadır. Uluslararası bilimsel dergilerde 100'ün üzerinde makale yazmıştır. Stanford Üniversitesi (ABD) tarafından SCOPUS veri tabanına dayalı olarak derlenen "Dünyanın En İyi %2 Bilim İnsanı" (otoriteleri ve bilimsel üretkenlikleri ile küresel olarak tanınan bilim insanlarının bir derlemesi) listesine dahil edilmiştir. Bir yazar, gazeteci ve bilim iletişimcisi olarak "Vanity Fair" de dahil olmak üzere çeşitli yayınlarla işbirliği yapmıştır. Çeşitli bilimsel kitapları ve romanları vardır.Mürekkep Söyleşiler'de bu hafta Cristina Bellemo ve Devis Bellucci ile güncel İtalyan edebiyatını konuştuk.İtalyan edebiyatı okurları şu sıralar neleri takip ediyor?Cristina Bellemo: Tür olarak roman için iyi bir zaman olduğunu söyleyebilirim ve ayrıca akademik olmayan, günlük hayata bağlı kurgu olmayanlar için. Sosyal olgularla ve video oyunlarıyla bağlantılı kitaplara ilgi var. Çizgi romanlar son yıllarda büyük bir gelişme gösterdi, şimdi ise yerleşip istikrara kavuştular.Çocuk edebiyatına gelince, resimli kitaplara dair bilgi ve aşinalık her düzeyde genişledi ve derinleşti; artık sağlam bir sektör olduğunu söyleyebilirim. İlk okumalar alanında birçok yayınevinin geniş bir üretimi bulunmaktadır.Odak noktalarından biri, kız ve erkek çocuklar için daha kısa romanların yayınlanmasıdır. Çocukluk dönemi en önemli okuyucu havuzu olmaya devam ediyor: En çok okuyanlar kız ve erkek çocuklardır.Devis Bellucci: Öncelikle şunu belirtmeliyim ki, öncelikle hem genç hem de yetişkin izleyiciler için bilim hakkında yazıyorum. Benim daha aşina olduğum bu alanda, bilimin alanlarına giren Dario Bressanini, Beatrice Mautino, Carlo Rovelli ve Telmo Pievani gibi pek çok olağanüstü iletişimciye sahip olduğumuz için şanslıyız. Ayrıca ülkemde büyük beğeni toplayan, dersleriyle yüzlerce kişiyi kendine çeken değerli tarihçi Alessandro Barbero da var. Araba sürerken podcast'lerini dinlemekten büyük keyif alıyorum. İtalya'daki lise öğretmeni Vincenzo Schetini, genç okuyuculara yönelik bilim konusunda büyük bir başarı elde ediyor. Fiziği sosyal medyada, kitaplarında ve son zamanlarda televizyonda basit ve ilgi çekici bir şekilde anlatıyor.
İtalyan okurlar klasik eserlere nasıl bakıyor? Okumaktan keyif alıyorlar mı?Cristina Bellemo: Yayınevleri klasikleri yeni çevirilerle, resimli baskılarla veya kısaltmalarla yeniden yayınlamaya devam ediyor. Belki de günümüzün gençleri için daha az çekicidirler; ancak, çeşitli yeni baskılarda bile mükemmel başarı elde etmeye devam eden Harry Potter gibi artık çağdaş klasikler olarak kabul edilebilecek olanlar hariç.Belki insanlar yetişkin olduklarında klasikleri yeniden keşfederler ve onları okul performansından bağımsız olarak okuyabilirler.Devis Bellucci: Genellikle okulda ilk kez karşılaşılan klasikler hâlâ yaygın olarak okunmakta ve kitapçılarda her zaman mevcuttur. Haruki Murakami, Philip Roth, Daniel Pennac ve Cormac McCarthy gibi kitapları zaten klasik sayılabilecek yaşayan yazarlar da büyük beğeni topluyor.Türkiye'de son yıllarda sosyal medyanın da etkisiyle kitap okuma oranında bir düşüş yaşanıyor. Bu İtalyan edebiyatı için de geçerli mi?Cristina Bellemo: Analizlerin ve verilerin yorumlanması her zaman çok karmaşıktır ve çoğu zaman medyanın özetlemek için sunduğu manşetlerle karşılaştırıldığında bunların daha derinlemesine okunması gerekir. Belki de eğilimleri belirlemeye çalışabiliriz: Kitap piyasası, bazı sektörlerde küçük düşüşler veya tam tersi artışlarla esasen ayakta duruyor. Hammadde maliyetlerindeki artışa rağmen kapak fiyatları önemli bir artış göstermedi. Kağıt kitap ve kitapçılar, internet üzerinden satın alma yerleri olarak hâlâ tercih ediliyor; sosyal ağlar - özellikle Instagram ve Tik Tok - etkileyicilerin kitapların, özellikle gençler arasında, zevkleri yönlendirmede daha fazla ağırlık vermesini önerdiği, geçmişte hayatı olumsuz etkileyen piyasa hareketlerine göre önemli ödüller alan kitapların satışları ciddi oranda azalmış olsa da kitapları ilgi odağı haline getiren ve katılımın iyi olduğu festivaller, ödüller ve etkinlikler artmaya devam ediyor.Devis Bellucci: Geçenlerde İtalya'da pandemiden sonra okuma oranının arttığını, ardından azaldığını okudum. Sosyal medya okuyucuları uzaklaştıran itici güç değildi; daha ziyade faktörlerin birleşimiydi: Daha az kitap basılıyor, enflasyon (kitap fiyatları çok az artmasına rağmen insanlar para biriktirmeye çalışıyor), kamu teşviklerinin kaldırılması ve birkaç yıl önce patlama yaşayan manganın düşüşü. Tersine sosyal medya, kitapları ve okumayı teşvik etmek için alternatif bir araç olarak hizmet edebilir (Sosyal medyada birçok okuma grubu ve çok sayıda kitapçı vardır).İtalya'da gençler genel olarak ne tür kitapları okumayı tercih ediyor?Cristina Bellemo: İlk soruyu yanıtlarken söylediğim şeye geri dönüyorum. Kız ve erkek çocukların kitap satın almalarının yetişkinler tarafından yönlendirildiğini (ebeveynler, aile üyeleri, öğretmenler, eğitimciler) ve dolayısıyla tercihlerine ilişkin algının her zaman bu aracılık tarafından filtrelendiğini dikkate almalıyız.Kız ve erkek çocuklar büyüdükçe yavaş yavaş seçimlerinde özerklik kazanırlar.Devis Bellucci: Çocuklarımı düşünüyorum... Çizgi romanlar, çizgi romanlar ve daha çok çizgi roman. Özellikle evimde İtalyan Zerocalcare ve Pera Toons'un çizgi romanları ve Jeff Kinney'nin "Wimpy Kid'in Günlüğü" serisi var. Sonra zamansız Harry Potter, okuldaki öğretmenler tarafından önerilen -ya da empoze edilen!- birkaç klasik, bilimsel merak kitapları ya da bilim sorularına basit yanıtlar vermeye çalışanlar var (Ben de bu türden bir kitap yazdım). Gençler aynı zamanda aşk, arkadaşlık, kimlik, kişisel gelişim ve kendini keşfetme gibi ergenlerin karşılaştığı deneyimler, zorluklar ve sorunlarla boğuşan gençlerle (çeşitli türlerde: fantezi, gizem, romantizm vb.) ilgili hikayelerden de hoşlanırlar.Ülkenizde yazar olarak değer gördüğünüzü düşünüyor musunuz?Cristina Bellemo: İtalya'da çocuk edebiyatı, akademik alanlarda bile hâlâ eğitim, pedagoji ve öğretimle yakından bağlantılıdır ve çoğunlukla bir mesaj, bir öğretim aktarmayı amaçlamaktadır.Yetişkinlere yönelik edebiyatla aynı düzeyde, özerkliğiyle gerçek edebiyat olarak tanınmak için mücadele ediyor. Bu durum çocuk yazarlarının edebiyat yazarı olarak tanınması açısından büyük bir sınırlamadır. Medyadaki varlığın azalmasına, görünürlüğün azalmasına, biz çocuklar için yazan yazarların entelektüel değerinin azalmasına kesinlikle yansıyan bir sınır.Bu belirgin farklılığın merkezinde, çocukları pazarın merkezine koyan, ancak onları değersizleştiren ve çoğu zaman onlara insan ve toplumun üyeleri olarak saygı göstermeyen, baskın bir çocukluk fikrinin yattığına inanıyorum.Devis Bellucci: Bilim hakkında yazmaya başlayalı çok uzun zaman olmadı ama şikayet edemem: Kitaplarımdan biri bilimsel literatürdeki en prestijli ulusal ödüllerden birine aday gösterilirken, genç okuyuculara yönelik olanı da tanınmaya başlıyor. Türkçeye, Rumenceye çevrildi ve Arapça baskısı da yeni çıktı. Sık sık önemli ulusal festivallere ve okullara bilim hakkında konuşmak üzere davet edilmenin mutluluğunu ve onurunu yaşıyorum.İtalya'da Türk edebiyatına ilgi nasıl? İtalya'da Türk yazarları tanınıyor mu?Cristina Bellemo: Bu spesifik sorulara belgelenmiş bir cevap veremem. Kuşkusuz pek çok Türk yazarın İtalya'da tercümesi yapılıyor, özellikle de bazı isimlerin yer aldığı geniş bir katalog.Kendi adıma, birkaç ay önce Parma'daki Labirinto della Masone'ye Orhan Pamuk'un harika defterlerine ithaf edilen sergiyi görmeye gittiğimi söyleyebilirim; benim için parlak bir deneyimdi. Yaratıcı süreçlere her zaman derinden ilgi duyuyorum.Devis Bellucci: Ülkemde Nobel ödüllü Orhan Pamuk, Elif Şafak, Burhan Sönmez gibi pek çok Türk yazar okunuyor. Ancak İtalya'da bir Türk sanatçıya isim soracak olsanız sanırım çoğu kişi burada çok başarılı bir yönetmen olan Ferzan Özpetek'ten bahseder. Şahsen şiire büyük bir ilgim vardır ve okul yıllarımda Nazım Hikmet'in aşk şiirlerini okuyarak büyülenmiştim.
