Kars, Doğu Anadolu Bölgesi'nin kuzeydoğusunda yer alan bir şehir olarak hem doğal güzellikleri hem de tarihî mirasıyla dikkat çekiyor. Karasal iklimin etkisiyle dört mevsimi de belirgin şekilde yaşatan bu şehir, aynı zamanda kültürel çeşitliliği ve tarihi derinliğiyle de ziyaretçilere zengin bir mozaik sunuyor.
Mürekkep Seyahat’in bu bölümünde Kars’a gittik. Doğrusunu isterseniz Kars’a doyabilmiş değiliz. Zannediyorum Kars, tekrar tekrar gideceğimiz bir şehir. Nice zaman geçmesine rağmen özellikle yemeklerinin tadı hala damağımızda. Bu yazımızda Kars deneyimimizi uzun uzun anlatmak istiyoruz. Hazırsanız başlayalım!
Kars’a Ulaşım Nasıl Sağlanır?
Kars, her ne kadar ülkemizin en doğusunda yer alan şehirlerden bir tanesi olsa da ulaşım oldukça kolay. Dilerseniz uçakla Kars Harakani Havalimanı’na ulaşıp oradan da minik bir minibüs yolculuğu ile Kars merkeze varabiliyorsunuz.
Kars’a karayolu ile de gitmek mümkün, fakat özellikle İstanbul’dan gidenler için yolculuk saati epey uzun. Otobüs ile yaklaşık 21 saat sürüyor.
Kars’a gitmenin belki de en fantastik yolu ise Doğu Ekspresi’ni kullanmak. Her ne kadar şu sıralar bilet bulmak zor olsa da yine de şansınızı denemenizde fayda var. Bu yolculuk içinse önce hızlı treni kullanarak Ankara’ya gitmeniz, oradan da Doğu Ekspresi’ne binmeniz gerekiyor. Ankara-Kars arası Doğu Ekspresi ile yaklaşık olarak 26 saat sürüyor. Doğu Ekspresi biletini TCDD sitesi üzerinden kolaylıkla alabiliyorsunuz.
Daha önce Doğu Ekspresi’ni deneyimlemiş ve 26 saat süren yolculuğumuzu şu yazıda uzun uzun anlatmıştık.
Kars’a Ne Zaman Gidilir?
Kars’a hem kışın hem de yazın olmak üzere iki defa gittim. Her iki yolculuk da benim için büyüleyiciydi. Kışın giderseniz muhteşem kar manzaralarını görebiliyorsunuz. Yazın giderseniz de yükseltiden dolayı oldukça serin olan Kars ikliminde Kars’ın tadını çıkarabiliyorsunuz. Bu anlamda Kars dört mevsim gezi imkanı sunuyor. Ben kararsız kaldım. Tercih sizin.
Kars’ta Gezilecek Yerler Neler?
Kars hem doğal güzellik hem de tarihi güzellik sevenler için bir vaha gibi. Sadece sokaklarda yürüseniz bile gezmeye doyuyorsunuz. Rus yazarları ya da klasik romanlardaki kahramanların isimleri verilen kafeler, taş binalar, sakin bir şehir…
Peki, ama mutlaka nereleri görmeliyim, diye soruyorsanız da şöyle bir liste yapabiliriz:
1. Ani Harabeleri
Ani Harabeleri, Kars'ın doğusunda, Arpaçay Nehri’nin kenarında yer alıyor ve "Bin Bir Kilise Şehri" olarak da biliniyor. 10. ve 11. yüzyıllara tarihlenen bu tarihî kent, Orta Çağ’ın önemli bir merkezi konumunda. Ani’deki kalıntılar arasında Katedral, Kilise, Manastır ve Surlar yer alıyor. Özellikle, Ani Katedrali ve Surb Hripsime Kilisesi görülmeye değer yapılar arasında.
Farklı dönemlerde farklı medeniyetler tarafından inşa edilmiş pek çok yapı Ani Harabeleri’nde kültürel bir mozaik oluşturuyor. Türklerin Anadolu’da ilk inşa ettiği cami olarak kabul edilen Ebu’l Menûçehr Camii de yine burada ziyaretçileri bekliyor.
Ani Harabeleri oldukça geniş bir alana yayılmış. Bu yüzden de kısa bir ziyaret olarak düşünmeyin. Ben bu yapıların hepsini gezdim yaklaşık olarak 3 saat sürdü. Dilerseniz müze girişinde golf arabası kiralayarak daha kolay bir gezi yapabiliyorsunuz.
Bu arada Kars Valiliği’ni de tebrik etmek istiyorum. Valilik, her gün düzenli olarak Gazi Ahmet Muhtar Paşa Konağı önünden Ani Harabeleri’ne otobüs seferleri koymuş. Otobüsler 09.00’da Kars merkezden kalkıyor, 12.45’te ise Ani Harabeleri’nden merkeze dönüyor. Yolculuğun süresi yaklaşık olarak 45 dakika. Yine yolculuğun gidiş-dönüş ücreti 60 TL. (Temmuz 2024)
2. Kars Kalesi
Kars Kalesi, şehir merkezinin üzerinde bulunan ve şehrin her yerinden görülebilen tarihi bir kale. İlk olarak Urartular dönemine tarihlenen kale, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinde yeniden inşa edilmiş. Kaleden Kars şehir manzarasını izlemek ve kale içerisindeki tarihi kalıntıları görmek mümkün.
Kaleye herhangi bir giriş ücreti ödenmiyor. Tepenin zirvesinde bulunduğu için çıkmak biraz meşakkatli olsa da çıktığınızda da buna değdiğini göreceksiniz.
3. Kümbet Camii ve Çifte Minareli Medrese
Kümbet Camii, 11. yüzyıldan kalma bir Selçuklu yapısı ve özgün mimarisiyle dikkat çekiyor. Çifte Minareli Medrese, 13. yüzyıldan kalma bir diğer önemli yapı. Çifte Minareli Medrese, Selçuklu dönemi mimarisinin güzel bir örneği ve özellikle iki minaresiyle tanınıyor.
Kars’ta her yer birbirine çok yakın olduğu için buraya da yürüyerek gelmek oldukça kolay.
4. Sarıkamış Kayak Merkezi
Sarıkamış Kayak Merkezi, kış sporları tutkunları için popüler bir destinasyon. Sarıkamış’ın yüksek dağlarında yer alan bu merkez, hem kayak hem de snowboard yapma imkanı sunuyor. Ayrıca, Sarıkamış’ın muhteşem doğal güzelliklerini görmek için de ideal bir mekân.
Ben yaz aylarında gitmeme rağmen zirvede yer yer kar görünüyordu. Tabii, yazın kayak yapmak mümkün değil.
5. Susuz Karagöl
Susuz Karagöl, Kars’ın doğusunda yer alan sakin ve doğal bir göl. Karagöl, doğal güzellikleri ve huzurlu atmosferi ile ideal bir yürüyüş ve piknik alanı olarak ziyaretçileri selamlıyor. Göl çevresindeki doğa yürüyüşleri ve kuş gözlemciliği yapabilirsiniz.
6. Kars Müzesi
Kars Müzesi, şehir merkezinde yer alıyor ve bölgenin tarihini, kültürünü ve arkeolojik bulgularını sergiliyor. Müze, Ani Harabeleri ve çevresindeki kazılardan elde edilen eserlerle oldukça zenginleşmiş durumda.
Müze, pazartesi hariç her gün ziyarete açık.
7. Kars Peynir Müzesi
Bilindiği gibi Kars, gravyer başta olmak üzere çeşit çeşit peynirleriyle ünlü bir kentimiz. Kars'ta, tarihi Süvari Tabyası'nda kurulan Türkiye'nin ilk tematik Peynir Müzesi de Kars’ın bu peynir kültürünü ve peynirlerin üretim süreçlerini ziyaretçilere sunuyor.
Kars Peynir Müzesi’nde Müzekart geçmiyor.
8. Çıldır Gölü
Çıldır Gölü, Kars’ın kuzeydoğusunda yer alıyor ve özellikle kış aylarında donmuş yüzeyiyle ünlü. Göl, balıkçılık, tekne turu ve kışın buz üzerinde yürüyüş yapmak için ideal. Ayrıca göl çevresindeki köyler, yöresel balık yemeklerini tatmak için güzel bir fırsat sunuyor.
Kars’a yazın geldiğinizde doğal olarak gölün donmuş halini göremiyorsunuz. Haliyle kızaklı at arabalarıyla gölün üzerinde gezme fırsatını kaçırıyorsunuz. Yazın gitmişseniz de üzülmeyin, yazın da yine büyüleyici bir manzara sizi karşılıyor
9. Kars'ın Tarihi Köyleri
Arpaçay Köyü, Karakale Köyü ve Selim Köyü gibi tarihi köyler, geleneksel köy yaşamını gözlemlemek ve bölgenin tarihi yapıları hakkında bilgi edinmek için ideal yerler. Bu köylerde eski taş evler ve geleneksel tarım faaliyetleri gözlemlenebilir.
10. Yusufpaşa Kervansarayı
Yusufpaşa Kervansarayı, 16. yüzyıldan kalma bir Osmanlı yapısı ve Kars’ın tarihî ticaret yolları üzerinde önemli bir rol oynamış. Kervansaray, dönemin mimari özelliklerini yansıtıyor ve bugün hala etkileyici bir yapı.
11. Zivin Yaylası
Zivin Yaylası, Kars'ın güneydoğusunda, yüksek dağların eteklerinde yer alıyor. Bu yayla, doğal güzellikleri ve geleneksel yayla yaşamıyla ünlü. Özellikle yaz aylarında doğa yürüyüşleri ve kamp için uygun bir yer.
Kars’ta gezilecek yerler genel hatlarıyla böyle. Tabii, bu bölümün başında da belirttiğim gibi bu yerlere gitmek zorunda değilsiniz. Zira, şehir başlı başına bir açık hava müzesi.
Kars’ta Ne Yenir?
Kars, sadece doğal güzellikleri ile değil aynı zamanda Doğu Anadolu’nun mutfak zenginlikleriyle de öne çıkıyor. Tarih boyunca çeşitli medeniyetlerin etkisi altında kalan bu bölge, hem yerel hem de bölgesel lezzetleriyle dikkat çekiyor. Kars mutfağı, özellikle geleneksel tarifler ve özgün tatlarıyla tanınıyor. Şahsen ben Kars yemeklerine bayıldım.İşte Kars’ta tadılması gereken bazı lezzetler:1. Kars Gravyeri
Kars’ın meşhur peynirlerinden biri olan Kars Gravyeri, zengin aroması ve kremsi dokusuyla dikkat çekiyor. Genellikle dağlık bölgelerde üretiliyor ve uzun süre olgunlaştırılarak tüketiliyor. Kars Peynir Müzesi’nde gravyerin üretim sürecini görebilirsiniz.2. Kars Tandır Kebabı
Kars Tandır Kebabı, şehirdeki geleneksel et yemeklerinden biri. Kuzu etinin tandırda pişirilmesiyle hazırlanan bu yemek, etin yumuşaklığı ve aromasıyla ünlü. Genellikle yanında pilav, bulgur veya taze yeşilliklerle servis ediliyor. Tandır Kebabı’nın yanında yoğurt ve salata gibi yan ürünler de oldukça yaygın.3. Kaz Eti
Kars, kaz etinin bolca tüketildiği bir bölge. Kaz Eti, özellikle kış aylarında, çeşitli şekilde pişiriliyor. Kars’ın meşhur kaz kebabı, fırında ya da tandırda pişiriliyor ve lezzetli bir şekilde hazırlanıyor. Kaz eti, zengin bir lezzet profiline sahip olup, genellikle pilav veya sebzelerle birlikte sunuluyor.
Ben kaz etini sadece denemek için yedim. Açıkçası bana hitap etmedi ve oldukça pahalı geldi. 4. Çılbır
Çılbır, Kars mutfağının hafif ve lezzetli bir yemeği. Haşlanmış yumurtaların yoğurt ve sarımsak sosu ile servis edilmesiyle hazırlanıyor. Üzerine tereyağı ve pul biberle tatlandırılıyor. Çılbır, kahvaltılarda ya da hafif bir akşam yemeği olarak tercih edilebilir.5. Kars’ın Geleneksel Çorbaları: Tarator ve Ayran Aşı
Tarator, yoğurt, salatalık, sarımsak ve cevizle hazırlanan bir çorba. Soğuk olarak servis ediliyor ve özellikle yaz aylarında serinletici bir seçenek olarak öne çıkıyor. Ayran Aşı ise yoğurt, buğday ve sebzelerle yapılan bir diğer geleneksel çorba. Besleyici ve doyurucu bir çorba olan Ayran Aşı, soğuk kış günlerinde sıcak bir öğün olarak tercih ediliyor.
6. Bostan Böreği
Bostan Böreği, Kars’ın yöresel hamur işlerinden bir tanesi olarak karşımıza çıkıyor. İç harcı genellikle kıyma, soğan ve baharatlardan oluşuyor.7. Kars Köy Ekmeği
Kars Köy Ekmeği, taş fırınlarda pişirilen, kalın ve kabuklu bir ekmek. Ekmek, yerel un ve doğal maya kullanılarak yapılıyor, bu da ona özgün bir tat ve doku kazandırıyor.8. Kars Pilavı
Kars Pilavı, genellikle kuzu eti veya tavuk ile hazırlanan, bol baharatlı bir pilav çeşididir. Pilavın içine genellikle kuru meyveler, fındık veya ceviz de eklenir, bu da ona özgün bir tat katar.
Kars pilavı için günlük hayatta yediğimiz pilavın tatlı hali diyebiliriz. Yine bu yemek, her ne kadar görünüş olarak oldukça estetik olsa da benim damak tadıma hitap etmedi.9. HengelKars hengeli, Kars mutfağının özel ve özgün lezzetlerinden biri. Geleneksel bir hamur yemeği olan hengel, özellikle aile sofralarında ve özel günlerde sıkça hazırlanıyor. Hengeli Erzurum’da da yemiştim ama Kars’ta yapılanı daha çok beğendim. Kars’ta farklı olarak üzerine karamelize soğan ekleniyor.
Kars'ta Yemek Yenilebilecek Yerler
Kars'ta yöresel lezzetleri tadabileceğiniz birçok mekân bulunuyor. İşte size birkaç öneri:
Kars Kaz Evi: Kazın her türlüsünü bulabileceğiniz bu restoran, şehrin en popüler mekanlarından biri. Bana göre fiyatları biraz pahalı. Bir de nasıl ifade edilir bilmiyorum ama biraz soğuk bir mekân. Sanki bir kütüphane sessizliğinde. Pahalılığına rağmen yemekleri pek de vav değil ama mimari anlamında güzel bir mekan.
Hanımeli Kars Mutfağı: Geleneksel Kars yemeklerini modern bir dokunuşla sunan şık bir restoran. Buraya kalbimi bıraktım desem hiç de abartı olmaz. Çalışanlar çok güler yüzlü. Fiyatlar Kaz Evi’ne kıyasla daha makul. Yemekler de oldukça lezzetli. Kars’a gitmişseniz yemek yemek için ilk olarak burayı tercih etmelisiniz.
Han-ı Hanedan: Tarihi bir binada hizmet veren bu restoran, hem lezzetli yemekleri hem de otantik atmosferiyle dikkat çekiyor.
Atalay'ın Yeri: Özellikle deniz ürünleri konusunda iddialı olan bu restoran, Kars'ta farklı bir lezzet arayanlar için ideal.
Kosor Cağ Kebap: Cağ kebabını gerçekten güzel yapan mekânlardan biri.
