Türk dünyası hikâye yarışmasından haberdar mıyız?

Prof. Dr. Namık Açıkgöz yazdı

Türk dünyasının 2008’den beri gerçekleştirdiği bir hikâye yarışması var.

Peki bu yarışmadan kimin haberi var?

Ehli, erbabı ve meraklılarının dışında pek kimsenin haberi yok.

Yarışma büyük dil âlimi ve Divanu Lugati’t-Türk yazarı Kaşgarlı Mahmut’un doğumunun bininci yılı münasebetiyle 2008 yılında düzenlenmeye başlandı. Avrasya Yazarlar Birliği’nin ve değerli idealist insan Yakup Ömeroğlu ve ekibinin öncülük ettiği ve TÜRKSOY (“Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi”; sonra “Uluslararası Türk Kültürü Teşkilatı”)’un da destek olduğu yarışma zaman zaman aksasa da günümüze kadar devam etti ve geçen ay altıncı yarışma sonuçlandı.

Sonuçlara birazdan gelelim. Önce bu çapta bir kültür faaliyetinin özelliklerinden söz edelim.

“Uluslararası Kaşgarlı Mahmut Hikâye Yarışması”nın adının bile bir özelliği var. Kaşgarlı Mahmud, yeryüzünde bazı diller henüz yokken 7000 civarında kelimeyi ihtiva eden örnekli-ansiklopedik bir sözlük hazırlayan insandır. Onun adı bin yıldan beri neredeyse bütün Türk dünyasında en ortak isimlerden biridir. Tabii akademik dünyada bilinir; halka mâl olmamıştır.

Avrasya Yazarlar Birliği, 20. yüzyılı ayrılıkla geçiren Türk dünyasını bir sembol isim etrafında birleştirme projesini hayata geçirerek büyük bir coğrafyaya yayılan Türk topluluklarının hafızasını tazeleme yoluna gitmek amacıyla en doğrusunu yaparak kültür alanında birlik oluşturmayı tercih etmiştir. Bu biraz da Gaspıralı İsmail’in “Dilde, fikirde, işde birlik” düsturunun hayata geçirilmesiydi.

Edebiyatta birlik, peşinden, duyguda, fikirde, idealde, ekonomide ve siyasette birlik doğurabilecek bir etki gücüne sahiptir.  Bunun ilk adımı olması açısından Uluslararası Kaşgarlı Mahmut Hikâye Yarışması çok önemli bir yarışmadır ama maalesef toplumsallaşamamış; mevzii bir olgu şeklinde kalmıştır. TÜRKSOY gibi önemli bir kuruluşun desteğine rağmen, devlet katında pek yer tutamayan bu yarışma tabiri caizse “yetim kalmış”tır. Türk dünyası ile duygusal ilişkiyi ve ilişkinin kalitesini arttıracak yolların ilki kültür ve sanat faaliyetleridir. Bunun için çırpınan tanıdığım insanlar var ve ne yazık ki onların idealistçe gayretleri devlet katında yankı bulmuyor. (Söylenecek çok şey var da bu kadar yakınma yeter.)

Geçen yarışmaya kadar amatörler arası gerçekleştirilen bu yarışma bu sene profesyoneller arasında gerçekleşti. Bu yıl yarışmaya Azerbaycan, Başkurdistan, Çuvaşistan, Gagauzya, Hakasya,  Güney Azerbaycan-İran, Karaçay, Kaşgayi-İran, Kazakistan, Kırgızistan, Kırımtatar,  Kumuk, KKTC, Kosova, Makedonya, Malkar, Uygur, Özbekistan, Türkmenistan, Türkmeneli-Irak, Türkmen Sahra-İran, Güney Türkistan-Afganistan ve Türkiye olmak üzere 23 Türk cumhuriyet ve topluluğundan 933 yazar katıldı. Bu ciddi bir rakamdır. Tahminim o ki dünyada bu kadar çok yarışmacının katıldığı hikâye yarışması ya yoktur veya çok azdır.

Bu yıl uluslararası kaşgarlı mahmut hikaye yarışması Jüri Üyeliklerini Türkiye’den Osman Çeviksoy, KKTC’den  İsmail Bozkurt, Azerbaycan'dan Reşad Mecit,  Irak Türkmeneli’nden Mehmet Ömer Kazancı ve Kosova’dan Taner Güçlütürk yaptılar.

Yarışmada Azerbaycan’dan katılan Nariman Abdülrahmanlı, birincilik ödülünü aldı. İkincilik ödülünü Türkiye’den Arzu Toprak, üçüncülük ödülünü Kerkük Türkmenlerinden Kemal Beyatlı, mansiyonu ise Kazakistan’dan Abubakir Kairan aldı. Dereceye giren hikâyeler, 10 yıldan beri bir grup fedâkâr insanın emekleriyle yayınını sürdüren Kardeş Kalemler dergisinin Ocak 2021 sayısında, ödül kazananların kısa biyografileriyle beraber yayınlandı. Meraklıları oradan hem hikâyeleri, hem de bu yarışmanın kısa tarihçesini ve bugüne kadar kimlerin ödül aldığını okuyabilirler.

VI. Uluslararası Kaşgarlı Mahmut Hikâye Yarışması’nın ödül töreni, 29 Aralık 2020 günü internet ortamında gerçekleştirildi. İnşallah covid-19 salgını sona erer ve VII. Yarışmanın ödül töreni uluslararası bir toplantı ile gerçekleşir.

Uzun lafın kısası…

Uluslararası Kaşgarlı Mahmut Hikâye Yarışması, belki de dünyanın en geniş katılımlı edebiyat yarışması ve geçen yıl altıncısı gerçekleştirildi. Her yarışma kendi içinde bir değer taşır ama sosyal etki gücü neredeyse hiç olmayan yarışmalar gündemde tutulurken, 23 ayrı cumhuriyet ve topluluğun katıldığı bir yarışmadan haberdar olamıyorsak, bunda devlet ve kültür adamlarımızın kusuru da var demektir. İnşallah gelecek yarışmalarda bu eksiklik giderilir ve toplumsal bir bilinç oluşturmanın ilk adımları atılmış olur.