Korona günlerinde sanat: Pandemi İş Sanat'ı nasıl etkiledi?

Röportaj: Yusuf Çifci

Malum geçtiğimiz mart ayından beri hem ülkemiz hem de dünyanın geri kalanı pandemi ile boğuşuyor. Dünyanın en büyük devletlerinin bile bu salgın karşısında eli kolu bağlı durumda. Pek çok ülkenin sağlık sistemi bu büyük sorunla boğuşurken ülkelerin ekonomilerini pek de iyi günler beklemiyor.

Pandeminin en çok etkilediği sektörlerin başında ise sanat ve eğlence sektörü geliyor. Türkiye özelinde düşündüğümüzde mart ayından beri özellikle tiyatrolar oldukça zor günler geçiriyor. Birçok özel tiyatro ayakta kalmaya çalışırken pek çok tiyatro ise perdelerini kapatmak zorunda kaldı. Aynı durum sanatın diğer dalları için de geçerli. Müzik adeta susmuş durumda. Pek çok müzik emekçisi kiralarını dahi ödeyemiyor. Devlet bu konuda adımlar atsa da maalesef ki yeterli değil.

İşte tam da bu günlerde Mürekkep Haber olarak “Pandemi Günlerinde Sanat” başlıklı bir röportaj serisine başlıyoruz. Konuklarımız ise sanat galerileri, özel tiyatrolar, konser mekânları, sinemalar, kültür-sanat ajansları... Amacımız bu seride sanat kurumlarının bu süreçte yaşadıkları sorunları birinci ağızdan aktarmak; dayanışmanın bir parçası olmak.

Pera Müzesi ve Salt ile başladığımız yolculukta bu haftanın konuğu İş Sanat. İş Sanat Genel Müdürü Zuhal Üreten ile pandemi sürecinin İş Sanat’a yansımasını konuştuk.

11 Mart’taki Richard Bona-Alfredo Rodriguez konserinin ardından pandemi nedeniyle İş Sanat bünyesindeki konser salonunu, sanat galerilerini ve müzeleri sanatseverlere kapatma kararı aldınız. 5 Kasım itibari ile de yeni sezona başlıyorsunuz. Hem ziyarete kapatmak hem de açmak oldukça zorlu kararlar. Bu kararları verirken nasıl bir süreç yaşandı?

11 Mart’taki konserin ardından 20. sezon programımızdaki konserlerimizi iptal etme kararını almak bizler için duygusal açıdan zor oldu ama dönemin koşulları içerisinde zorunluydu. Zira konserler için İstanbul’a gelmesi beklenen konuk sanatçıların sağlık endişesi, uçuş zorlukları ve seyahat kısıtları nedeniyle gelemeyecekleri bilgisi bize ulaşmaya başlamıştı. Diğer taraftan Richard Bona - Alfredo Rodriguez konserinin biletleri tükenmiş olmasına rağmen, salonda dikkati çeken biçimde boş koltuklar vardı. Yani bilet almış izleyiciler konsere gelmemeyi tercih etmişti. Gelen izleyicilerin kolonya, dezenfektan kullandığı, herkesin hastalık hakkında konuştuğu da gözlenebiliyordu. Uluslararası bağlantılarımızla yapılan görüşmelerde iptalin kaçınılmaz olduğunu anladık. Ardından Türkiye’deki bilim insanlarına danışınca da sürecin tedbir almayı gerektirdiği konusunda emin olduk.  Böylece konser ve etkinliklerimizi iptal ettik.

Müzelerimiz ve galerilerimiz için de benzer değerlendirmeleri yaparken Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın bu yöndeki inisiyatifleri doğrultusunda kapanma kararlarını verdik. Ardından bizler de bilgisayarlarımızı ve dosyalarımızı alıp evlerimize gittik.

İş Sanat kapalı olduğu dönemde bile etkinliklerini sonlandırmadı. ‘Evde Sanat Zamanı’ başlığı ile pek çok etkinliği çevrimiçi olarak düzenlediniz. Sanatseverlerin bu çevrimiçi sürece ilgisi nasıldı?

Evlerine kapanmış, endişeli insanlar olarak bizi güçlendirecek, destekleyecek, moral verecek şeylere ihtiyacımız vardı. Bu ihtiyacı daha konserlerimizi iptal ederken hissetmiş ve yeni bir plan hazırlığına girişmiştik. Sanatçılarımızla sağladığımız hızlı iletişim sayesinde 19 Mart tarihinden itibaren sosyal medya hesaplarımız üzerinden “Evde Sanat Zamanı” diye isimlendirdiğimiz bir içerik paylaşım modeli başlattık. Mayıs sonuna kadar, yaklaşık 75 gün bu yayın modelini sürdürdük. 400’ü aşkın içerik üretip, paylaştık. Şarkılar, şiirler, hikâyeler, sanal sergiler, arşiv kayıtları, müzelerimizin koleksiyonlarından oluşturulan filmler gibi geniş bir yelpazeye yayılan içeriklerimiz büyük ilgi gördü. Gördüğümüz ilgi, bizi daha iyisini, daha fazlasını yapmak için yüreklendirdi. Anneler Günü, Babalar Günü, 23 Nisan, 19 Mayıs, Kurban Bayramı gibi sürece denk gelen pek çok özel gün için kutlama programları yaptık. İş Kuleleri Salonu’nda eriştiğimiz izleyicilerimize, ülkemizin dört bir yanından yepyeni izleyiciler katıldı. Milyonlarca izlenmeye ulaştık.

"ÖNEMLİ OLAN SANAT ÜRETİMİNİN HER KOŞULDA DEVAM ETMESİ"

Her ne kadar zorunlu olarak çevrimiçi sergiler ve etkinlikler düzenlenmiş olsa da bu çevrimiçi süreç, fiziksel etkinliklerin yerini alabildi mi?

Çevrimiçi etkinliklerin fiziksel etkinliklerin yerini alması elbette mümkün değil. Bir vesileyle daha önce de söylemiştim konseri çevrimiçi izlemek özlediğiniz bir sevdiğinizle görüntülü görüşme yapmak gibi bence. Çok güzel ama asla gerçek bir kavuşmanın yerini alamaz. Dolayısıyla konserlerde buluşacağımız, birlikte şarkılara katılacağımız, bis için dakikalarca alkışlayacağımız gerçek konserleri, müzelerde, galerilerde salgın endişesi olmadan buluşup eserler hakkında sohbet edeceğimiz günleri sabırsızlıkla bekliyoruz.

Sadece İş Sanat değil pek çok sanat mekânı da çevrimiçi birçok etkinlik düzenledi. Çevrimiçi sanatın geleceğini nasıl görüyorsunuz? Pandemi bitse de yine de çevrimiçi etkinlikler devam eder mi?

Zamanın ruhu ve sürecin yaşattığı deneyim bizi hangi boyuta taşır bugünden öngörmek zor.  Belki çevrimiçi etkinliklerden bıkmış oluruz, canlı olmayan etkinliklere hiç ilgi göstermeyiz ve sadece fiziksel olanları tercih ederiz. Belki de fiziksel buluşmalara alışmamız zaman alır ya da çevrimiçinin getirdiği konfora alıştığımız için çevrimiçinin devamını isteriz.

Önemli olan sanat üretiminin her koşulda devam etmesi ve izleyicisi ile buluşmasıdır. Yeter ki, canlı ya da çevrimiçi sanatla buluşma tercihimizi belirleyen hastalıklar değil, zevklerimiz olsun.

5 Kasım itibari ile yeni sezona başladınız. Yeni sezonda sanatseverleri nasıl bir etkinlik takvimi bekliyor? Ayrıca Geçen sezon olduğu gibi yeni sezonun da dijital olarak devam edeceğini duyurdunuz. Fiziksel olarak hiçbir etkinlik yapılmayacak mı?

Sorunun ikinci kısmından yanıtlamaya başlamak daha uygun geliyor. 21. sezonumuzun bütün etkinlikleri salonumuzda seyircisiz olarak kayda alınıyor, pandemi sürecinin imkân vermesi halinde kayıt tarihleri, canlı etkinlik tarihleri olarak kolaylıkla belirlenebilir, o zamana kadar canlı etkinlik planımız maalesef yok. İzleyicilerimizi salonumuzda da ağırlayabilmeyi çok arzu ediyoruz ve şimdilik sosyal medya hesaplarımız ve internet sitemizden erişilebilen çevrimiçi buluşmalarla yetinip en kısa zamanda canlı etkinliklerde buluşmayı diliyoruz.

İş Sanat, 21. sezonunu besteci ve orkestra şefi Serdar Yalçın yönetiminde, çoğunluğu bağımsız çalışan müzisyenlerden oluşan İstanbul Ensemble konseri ile başlattı. Konser, 5 Kasım Perşembe günü 20.30’dan itibaren yayına alındı, sezon sonuna kadar izlenebilecek.

Hakan Şensoy’un yönetimindeki Milli Reasürans Oda Orkestrası konseri ise İş Sanat ve Milli Reasürans işbirliğinde 12 Kasım Perşembe günü gerçekleşecek. Topluluk, İş Sanat’ın 21. sezonuna,  gerçekleştireceği 5 konser ile konuk olacak. 

Parlayan Yıldızlar serisinden tanıdığımız genç çellist Poyraz Baltacıgil, 16 Kasım Pazartesi akşamı piyanist Barış Büyükyıldırım’ın eşliğinde bir resital verecek. Sezon boyunca Iraz Yıldız, Demirhan Gökbudak, Ferhat Can Büyük gibi genç sanatçılar bu seride yer alacaklar. 

İş Sanat’ın gelenekselleşen yeni yıl konserlerinin bu yılki konuğu ünlü tenor Murat Karahan ile orkestra şefi Erol Erdinç yönetimindeki Limak Filarmoni Orkestrası olacak.

Caz sahnesinin başarılı isimleri de bu sezon dinleyicilerle buluşacak. Ozan Musluoğlu’nun son projesi “Genedos”, sezonun ilk caz konseri olarak programda yerini aldı. Piyano ve vokalde Eylül Ergül, davul ve vokalde Çağla Karaali, saksafon ve flütte Serdar Barçın, kontrbasta ise Ozan Musluoğlu’nun yer aldığı “Genedos” caz projesi, ana akım cazdan modern parçalara uzanan zengin bir repertuara sahip. Konser, 24 Kasım Salı günü İş Sanat’ın sosyal medya hesaplarından izlenebilecek.

Türk Halk ve Türk Sanat Müziği’nin seçkin örnekleri de bu sezonun programında yer alacak. Türk Halk Müziği’nin yeni nesil sanatçılarından Coşkun Karademir ve pop müziğin sevilen sesi Buray, İş Sanat’a özel hazırladıkları bir konser ile kasım ayının konukları olacak. Konser, 20 Kasım Cuma günü yayımlanacak.

Melihat Gülses, Derya ve Dilek Türkan, Zeynep Halvaşi gibi geleneksel Türk Halk ve Türk Sanat Müziği’nin başarılı isimleri, hazırlayacakları özel projeler ile İş Sanat sosyal medya hesaplarından sezon boyunca izlenebilecek.

İş Sanat’ın gelenekselleşmiş şiir ve hikâye dinletileri de dijital platformlar üzerinden devam edecek. Atilla Birkiye’nin hazırladığı, Mehmet Birkiye’nin sahneye uyarladığı Türk edebiyatının usta kalemlerinin eserlerinin yer aldığı dinleti serisi Sait Faik Abasıyanık hikâyeleri ile 9 Kasım Pazartesi akşamı İş Sanat sosyal medya hesaplarında başlayacak. 

Şiir ve hikâye dinletileri Nâzım Hikmet, Gülten Akın, Attila İlhan gibi isimlerle devam edecek.

İş Sanat’ın ilk kez geçtiğimiz mayıs ayında çevrim içi düzenlediği Edebiyat Günleri’nde, William Shakespeare’in “Hırçın Kız” eserinden bir bölümü Esra Bezen Bilgin ve Serhat Tutumluer’in sesinden dinleme fırsatı bulduğumuz Okuma Tiyatrosu, yeni eserler ve oyuncularla birlikte 21. sezonda yer alacak. W. Shakespeare’in ünlü eseri “Romeo ve Juliet” ile başlayacak Okuma Tiyatrosu, “12. Gece”, “Othello” ve A. Çehov’un “Üç Kızkardeş” eserlerinden okunacak bölümler ile sezon boyu devam edecek.

Çocuklar masalların büyülü dünyasını İş Sanat ile yeniden keşfedecek. “İş Sanat Masal Tiyatrosu”, Lerzan Pamir’in yönetmenliğinde oyuncular Aslı Tandoğan, Anıl Altınöz ve Mert Aydın’ın canlandıracağı “Kırmızı Başlıklı Kız”, “Prenses ve Bezelye Tanesi”, “Hansel ve Gretel”, “Çizmeli Kedi” ve “Karlar Kraliçesi” gibi klasik dünya masalları, 21. sezon boyunca çocuklarla birlikte olacak.

İş Sanat’ın sosyal medya hesapları üzerinden ücretsiz olarak izlenebilecek konser ve dinletiler 20.30’da, çocuk etkinlikleri ise 15.00’te yayında olacak.